درختکاری از دیدگاه احادیث و روایات

در قرآن، حیات مجدد طبیعت بعد از مرگ ظاهری از نعمت‌های الهی و نشانه‌های خداوند برای اهل ایمان شمرده شده و یا به عنوان مثالی برای برپایی قیامت و معاد از آن یاد شده است. در این مطلب به مناسبت 15 اسفند روز ملی درختکاری، بخشی از روایات مربوط به جایگاه و اهمیت درختکاری در منابع دینی ارایه می شود.
* کاشت درخت و آزاد کردن بنده
حضرت امیرالمومنین (ع) یک هزار بنده را از دسترنج خود در راه خدا آزاد کردند، به این گونه که نهال درخت می کاشتند بعد آن را می فروختند و از پول آن بنده می خریدند و در راه خدا آزاد می کردند و به آنان چیزی از مال خود می‏بخشید که نیازی به مردم نداشته باشند. (ارشاد القلوب- ج‏1، ص: 253)
* کاشت درخت و وقف آن
بعضی از غلامان، به حضرت امیر (ع) خبر دادند که آب چشمه‏ای در یکی از باغ‏ها می‌جوشد و مانند گردن شتر از آن چشمه آب بیرون آید، سه مرتبه فرمود؛ وارث‏های آن چشمه را مژده دهید، سپس حضرت چند گواه طلب کرد و آنان را گواه گرفت که این چشمه را در راه خدا وقف کردم تا پایان دنیا و فرمود: این کار را کردم تا خدا آتش را از چهره‏ من دور کند. معاویه خواست همان نخلستان را از حضرت امام حسن (ع) به دویست هزار دینار خریداری کند حضرت فرمود؛ چیزی از آن را نمی‏فروشم زیرا پدرم آن را در راه خدا وقف کرده است. (ارشاد القلوب- ج‏1، ص: 253)
* کاری حلال‌تر از درختکاری نیست
مردی از امام صادق (ع) پرسید: شنیده ام زراعت مکروه است؟ امام صادق (ع) فرمودند: [این گونه نیست بلکه] زراعت کنید، درختکاری کنید به خدا قسم کاری از آن پاک‌تر و حلال‌تر نیست! (کافی ج 5)
*بهره‌مندی ثواب
رسول اکرم (ص) در ضمن حدیثی می‌فرمایند:‌ کسی که درختی بکارد، مادامی که یک نفر از بندگان خدا از آن درخت استفاده ببرد اجر و ثواب شامل او می‌شود. (مستدرک الوسائل ج 13، ص 460 )
*درخت دنیا و بهشت
رسول خدا (ص) در این رابطه فرمودند: کسی که درختی بکارد خداوند نیز برای او در بهشت درختی می‌کارد. پیامبر اکرم (ص) در جای دیگر می فرمایند: کسی که درختی بکارد یا چاهی حفر کند یا زمین مرده ای را زنده کند، پس از جانب خدا و رسول (ص) پاداش نصیب او می‌شود.(من لا یحضرالفقیه، ج 3، ص 240)
امام حسن (ع) نیز فرمودند: ‌نخل و درخت برای خانواده درختکار، ‌برکت است و برای بازماندگان پس از آنان نیز اگر شکرگزار خداوند باشند نیز برکت است.(کنزالعمال، ج 12، ص 339، حدیث 35306)
*ثواب به اندازه میوه‌های درخت
رسول اکرم (ص) فرمودند: ‌هر کسی که درختی بکارد و درخت میوه دهد، خداوند به اندازه میوه های آن درخت به او ثواب می‌دهد. (مستدرک الوسائل،‌ج13، ص 460)
*درخت و صدقه جاریه
رسول اکرم (ص) فرمود: هر کسی چیزی بکارد، ‌هیچ انسان و یا مخلوقی از آن نمی‌خورد، مگر این‌که برای کسی که آن را کاشته صدقه می‌باشد. (گلهای جاویدان، هزار کلمه قصار، ص 341)
پیغمبر اکرم (ص) نیز فرمود: اگرشخصی از این عالم رحلت کند، کارهای او که در این دنیا انجام می‏داده همه قطع و بریده می‏شود، مگر سه چیز که بعد از فوت او از آن بهره می‏برد و بر حسناتش افزوده می‏شود: اول صدقه جاریه، یعنی آن کارهایی که انجام داده و آثارش باقی است و مردم از آن بهره‏مند می‏شوند، مانند: مسجد و سایر بناهای خیر یا حفر قنوات و غرس اشجار یا احداث راه برای عبور مردم و امثال اینها که مادام که آثارش باقی است و مردم از آن بهره‏مند می‏شوند، ثواب در نامه عمل آن کس ثبت می‏کند. (ارشاد القلوب- ص 52)
امام صادق (ع) فرمود: شش چیز است که مومن پس از مرگ خود از آن سود می‌برد، فرزند صالح که برایش آمرزش خواهد، قرآنی که خوانده شود، چاه آبی که بکند و درختی که بکارد و صدقه آبی که جاری سازد و روش نیکی که از آن پیروی شود. (امالی شیخ صدوق- ص 169)
*شصت‌هزار درخت
حضرت علی (ع) در بیست و پنج سال عزلت و خانه‌نشینی، به حفاری قنات و درختکاری مشغول بودند * نهال های بهشتی
و شصت هزار نخل کاشتند. (مقدمه نخج الفصاحة،‌چاپ دوم،‌ص 84)
از ابو ایوب انصاری از رسول خدا (ص) روایت شده که فرمود: شبی که به معراج رفتم و در آسمانها سیر داده شدم، ابراهیم خلیل الرحمن (ع) عبورش به من افتاد و گفت: به امت خود امر نما که از نهال های بهشت (در زمین آن) بسیار بنشانند، زیرا زمین بهشت، پهناور و خاک آن پاکیزه است حضرت فرمود؛ به ابراهیم گفتم: نهال های بهشت چیست؟ گفت: گفتن لا حول و لا قوة الا باللَّه. (طرائف الحکم یا اندرزهای ممتاز، ج‏2، ص: 377)
امام باقر از پدرانش نقل کرده که رسول خدا (ص) بر مردی گذشت که در باغش درخت می‌کاشت فرمود؛ آیا می خواهی تو را راهنمایی کنم به کشت درختی که ریشه آن برجاتر و میوه‏اش زودرس‏تر و خوشمزه‏تر و در انفاق پایاتر باشد؟ عرض کرد بله یا رسول اللَّه (ص) پدر و مادرم قربانت، آن حضرت فرمود درهنگام بامداد و عصر بگو سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر که اگر آن را بگویی به هر تسبیحی 10 درخت از انواع میوه‏ها در بهشت خواهی داشت و آنها باقیات و صالحاتند. آن مرد در ادامه عرض کرد یا رسول الله تو گواه باش این باغ من وقفی است، آن را برای فقرای مسلمان که در صفه اند وقف کردم.(امالی شیخ صدوق کمره‏ای، ص: 203)