تأدیب نفس:
رسول خدا(ص) فرمود: حسِّن خُلقَکَ یخَفِّف الله حسابک (البحار 77/194/11-71/383/120) اخلاقت را نیکو گردان خداوند حساب تو را سبک می کند.
رسول خدا(ص) فرمود: اُمتّی ثلاثة أَثلاث ، فثُلثُ یدخلون الجنةَ بغیر حساب و لا عذاب و ثُلث یحاسبون حسابأً یسیراً ثّمَ یدخلون الجنّة و ثُلث یُمحّصّون و یُکشفون (کنزالعمال 3031-34522)
امت من به سه قسم تقسیم می شوند ؛ یک سوم بدون حساب و عذاب به بهشت می روند . یک سوم اندکی حسابرسی می شوند و سپس وارد بهشت می شوند و یک سوم دیگر گداخته و خالص می شوند.
اگر نفس انسان به آداب الهی مؤدّب نشود صاحب آن هیچگاه به عالم معنا راه پیدا نخواهد کرد. امام علی(ع)فرمود: هر که خود را در مقام پیشوایی مردم قرار دهد باید پیش از تعلیم دیگران به تعلیم خود بپردازد و پیش از آنکه به زبانش تربیت کند، تربیت را با رفتار خود نشان دهد و کسی که آموزگار و مربّی خود باشد بیشتر سزاوار بزرگداشت است تا کسی که آموزگار و مربی دیگران باشد.(نهج البلاغه حکمت 73) در تعالیم انسان ساز اسلام رسیدگی به حساب نفس از وظایف تمام مسلمانان است . اولیای گرامی اسلام ضمن روایات متعددی به پیروان خود اکیداَ توصیه نموده اند که به حساب های خود برسید ، از عیوب و نقایصی که دارید آگاه شوید و خویشتن را اصلاح نمایید، پیش از آن که مرگتان فرا رسد و فرصت خودسازی از دستتان برود و سرانجام مأمورین باری تعالی در محکمۀ عدل الهی به حسابتان رسیدگی نمایند.کسانی که طالب سعادت ابدی هستند و می خواهند انسان زیست کنند باید در هر شبانه روز دوبار به حساب نفس خود برسند . بکارهای ناروایی که مرتکب شده اند توجه کنند و با دقت سود و زیان آن را بسنجند و اولیای دین انجام این وظیفه مقدّس وانسان ساز را أکیدأً به مسلمانان توصیه نموده اند.