فلسفه زیارت: حضور عارفانه عاشق در دیار معشوق-اعلام وفاداری صادقانه – سفری مشتاقانه از سرای دل که سرانجامش به دل می نشیند- زیارت فطری است پس نیاز به رنگ ونژاد و ملیّت ندارد –زیارت زیبا دوستی انسان و عشق و ارادت فطری او به کمال است. امور فطری در زیارت علم حصولی نیست و نیاز به تعلیم و تربیت ندارد – تبلیغات منفی امور فطری را نمی تواند ریشه کن کند. پس امور فطری را در مسیر صحیح قرار دهید تا به شیوه پسندیده از آن استفاده شود.
معنای زیارت: زیارت از ریشه زٌور است به معنای میل و عدول از چیزی است . دروغ را زُور می گویند که مایل و منحرف از راه حق می گردد. زائر را از آن جهت زائر می گویند که وقتی به زیارت ائمه می رود از غیر الله و عترت عدول می کند و رو برمی گرداند. پیامبر(ص) کسی که من یا یکی از فرزندانم را زیارت کند ، روز قیامت به زیارت و دیدار او خواهم رفت و از هراسها ووحشتهای آن روز نجاتش خواهم داد.
زیارت مأثور و غیر مأثور:زیارت مأثور از زبان خود ائمه (ع) است که زائر ابراز احساسات و تعین موضع می کند(تولی و تبری) از زبان ایشان– خواندن زیارت کلاس درس و مدرسه تعلیم و تربیت است. زیارت مأثور دو گونه است : عام و خاص-1- زیارت نامه خاص آن است که امامی خاص با آن زیارت می شود مانند " السلام علیک یا.......... 2-زیارت نامه عام ، محتوایی کلّی وعام دارد مانند: زیارت امین الله - زیارت جامعه کبیره-زیارت مخصوص ماه رجب و زیارت جامغه صغیره...
زیارت غیر مأثور ازسوی افرادی چون عالمان دین برای گفتگو با زیارت شونده بیان شده است.
امام چه شخصیتی است: اهل بیت نبوت و امامت(ع) اولا هر کمال ممکن را واجدند. ثانیا هر چه دارا هستند مصون از عیب و نقص است. ثالثاهر چه را در مرحله حدوث واجد بودند در مرحله بقا نیز دارا می باشند.امام جامع کلام تکوین و تدوین واجد کتاب حقیقت و شریعت و شامل نشئه حقیقی و اعتباری است.و برای هدایت مردم و استقامت در راه حق، غریبانه به شهادت رسیده است.مثلا امام کاظم(ع) کمترین پاداش زیارت قبر امام حسین(ع) را آمرزش گناهان معرفی کرده است به شرط آنکه عارف به حق امام و احترام به ولایت وی باشد.پس زائر زمانی عارف به حق امام است به ولایت و حرمت وی آگاهی دارد و به او اقتداء می کند که او را معصوم ، افضل و اعلم از دیگران و جانشین حضرت رسول(ص) و منصوب از جانب خدا بداند.و اوامر و دستور های اورا اوامر الهی بداند و تبعیت از او را در تمام امور زندگی واجب بداند و با اقتدا به سیره و سنت او خط سیر زندگی خود را ترسیم نماید.
نهج البلاغه خطبه 34 بند 9-10که حق امام بر مردم و حق مردم بر امام است. پیامبر(ص) : هرکس 5 چیز را برای من ضمانت کند (ملتزم به عمل باشد) من بهشت را برای او ضمانت می کنم .1- نصیحت خداوند و رسول او و نصیحت کتاب او و نصیحت دین خدا و نصیحت جامعه اسلامی.
یکی از بارز ترین و برجسته ترین مشخصه های ایمان تولی و تبری است در نباتات و حیوانات به صورت جذب و دفع(دوستی و دشمنی – حمله) و در انسانها بصورت حب و بغض یا نفرت و ارادت جلوه می کند.
لزوم همراهی تولی و تبری با یکدیگر.
حقیقت ایمان از امام باقر(ع) : با دوستی دوستان خدا دشمنی با دشمنان خدا همراهی با صادقان.کسی که محبت علی را در دل داشته باشد لیکن از دشمن او تبری نجوید امام باقر (ع) می گوید: چنین کسی پریشان حال و آشفته خاطر است و دشمن محسوب می شود – پشت سر او نماز نگذار- کرامت و ارزشی ندارد – مگر اینکه از او بترسی و تقیه کنی.(وسائل ج8 ص309)
تبری قبل از تولی است در زیارت عاشورا نخست تبری و لعن صورت می پذیرد و دوم تولی – تبری از دشمنان ولایت به منظور غباررویی و گرد گیری از چهره شفاف ولایت است.